Dyscalculie signaleren
Op school maken leerlingen toetsen die de leeropbrengst meten, zoals de Cito LOVS Rekenen-Wiskunde toetsen, de Schoolvaardigheidstoets Hoofdrekenen of Rekenen-Wiskunde. Als de leerling aanhoudend laag scoort − beneden het tiende percentiel of met een E-score − is het raadzaam om op zoek te gaan naar de oorzaak van het probleem. Maar bij leerlingen die op alle vlakken significant beter scoren(A) dan bij rekenen(C/D)kan er ook sprake zijn van een rekenstoornis.
Maar zij zijn in staat dit redelijk te compenseren. Toch ervaren zij ook onderstaande belemmeringen
Voor rekenzwakke leerlingen geldt, volgens het protocol Ernstige Reken Wiskunde-problemen en Dyscalculie (ERWD), dat nauwkeurige afstemming op het niveau van de leerlingen nodig is en zij meer onderwijstijd nodig hebben. Het is belangrijk om een brug te slaan tussen wat de leerling al begrijpt en de volgende stap, waardoor de leerling ervaart dat hij zelf kan denken en redeneren om tot een oplossing te komen (succeservaring).

Snelheid getal verwerking beste indicatie van getalbegrip
Kinderen met dyscalculie hebben problemen met de basale verwerking van getallen en hoeveelheden; met name met de automatisering van de verwerking ervan. De snelheid van getal verwerking (automatisering/Bareka) geeft dan ook de beste indicatie van het niveau van getal verwerking.

Onderzoek: het diagnostisch gesprek en Bareka toets.
Heeft extra onderwijstijd binnen de klas geen of onvoldoende effect, dan is de vervolgstap een onderzoek. Op basis van informatie uit het leerlingvolgsysteem en wat het kind laat zien in de klas vormt de RT-er een beeld van wat de leerling al kan en waar extra hulp noodzakelijk is. Met behulp van dit vooronderzoek bereidt RT een diagnostisch gesprek voor. Een diagnostisch gesprek is een onderzoek naar het geautomatiseerd en inzichtelijk rekenen.
Hiervoor gebruiken wij de Bareka toets om zo beter te kunnen aansluiten bij het veronderstelde niveau van de leerling en op het deelgebied van rekenen waar de verwachte problemen zijn.
In een veilige sfeer gaan we vervolgens in gesprek met de leerling en onderzoeken de aspecten van het rekenen waar de leerling moeite mee heeft. Je laat de leerling zoveel mogelijk hardop denken, vertellen en rekenen (protocol ERWD). Het protocol ERWD stelt dat de leerling maximaal een half jaar begeleiding krijgt van de school, tussentijds geëvalueerd met een of meerdere diagnostische gesprekken. Als de rekenvaardigheden binnen dit half jaar niet verbeteren.
Dyscalculie vaststellen
Als het kind, ondanks intensieve extra begeleiding op school/RT, onvoldoende vooruitgang boekt op de gestelde (reken)doelen wordt het tijd om externe hulp in te schakelen van een dyscalculiespecialist. De specialist gaat nog verder op zoek naar mogelijke verklaringen voor de rekenproblemen en onderzoekt de sterke en zwakke kanten van de leerling, zodat daar bij verdere begeleiding rekening mee kan worden gehouden. Voor een grondig dyscalculie-onderzoek is, naast de informatie van school en ouders, ook andere informatie van groot belang. De Zareki test van Pearson(genormeerde test)leent zich hier goed voor.

Dyscalculie behandelen
De specialist heeft tijdens het diagnostisch onderzoek in kaart gebracht welke onderdelen van het rekenen het kind al wel beheerst en welke niet. Op basis hiervan maakt de specialist een specifiek plan waarin hij of zij beschrijft wat het kind de komende jaren gaat leren en hoe dat wordt aangeboden aan het kind. Het is belangrijk om aan te sluiten bij wat het kind op school leert en tijdens de extra lessen rekening te houden met de lesmethode die op school wordt gebruikt. Kinderen met dyscalculie hebben intensieve begeleiding nodig om hun getalbegrip te verstevigen. De behandeling duurt dan ook vaak wat langer dan bij dyslexie (ca. 14 maanden), omdat een kind meer vaardigheden nodig heeft om te kunnen rekenen dan om te kunnen lezen. Bovendien leren kinderen elk jaar weer nieuwe rekenvaardigheden en zelfs op de middelbare school gaat de rekenontwikkeling verder.

Dyscalculieverklaring
Er is sprake van dyscalculie als de specialist uit de resultaten van het diagnostisch onderzoek concludeert dat het kind voldoet aan de criteria voor dyscalculie. In het protocol Ernstige RekenWiskunde-problemen en Dyscalculie (ERWD) staan de volgende voorwaarden voor het afgeven van een dyscalculieverklaring beschreven:
• Het kind beschikt over voldoende intelligentie (IQ is minimaal 70)
• Er is een discrepantie tussen de algemene ontwikkeling van het kind en zijn rekenwiskundige ontwikkeling.
• De achterstand is hardnekkig (ondanks goede begeleiding op school en thuis)
• De problemen zijn ontstaan bij het ontwikkelen van basisvaardigheden op het gebied van getallen en bewerkingen en hun onderlinge relaties. Daarnaast beïnvloedt de achterstand de ontwikkeling van andere rekenvaardigheden

Naast de beschreven criteria moet het kind ernstige belemmeringen ondervinden in het dagelijks functioneren. De diagnose dyscalculie wordt vastgelegd in een dyscalculieverklaring. Hierin omschrijft de onderzoeker kort de resultaten uit het psychodiagnostisch onderzoek. In de verklaring staat eveneens beschreven welke behandeling, materiële voorzieningen, begeleiding en compensaties/dispensaties het kind nodig heeft in zijn schoolcarrière. Aan een dyscalculieverklaring kunnen geen rechten worden ontleend, omdat de school uiteindelijk zelf bepaalt welke voorzieningen worden toegestaan.

Ondersteunende middelen in de klas
In de dyscalculieverklaring en het begeleidingsplan van de specialist staat beschreven welke begeleiding het kind nodig heeft. Het is niet wenselijk om een kind met dyscalculie altijd met een rekenmachine te laten werken, omdat ze juist veel moeten oefenen om te verbeteren, ‘Het kind kan de rekenmachine wel inzetten om antwoorden te controleren of als ze contextsommen moeten oplossen.’ Daarnaast adviseert het protocol ERWD om kinderen met dyscalculie extra tijd te geven bij een toets en in een rustige omgeving te laten werken.

Zeven tips voor leerkrachten.
1. Zorg voor een goede band met de leerling; vraag regelmatig hoe het gaat en toon belangstelling voor wat hem of haar bezig houdt.
2. Toon begrip voor het rekenprobleem en de gevoelens die daaruit voortvloeien.
3. Leg aan klasgenoten uit wat dyscalculie is of laat de leerling er een spreekbeurt over houden.
4. Gebruik, zeker in de groepen 3, 4 en 5, concreet materiaal bij de instructie.
5. Beperk het aantal sommen.
6. Leg duidelijk uit wat het doel van de les is en waarom de vaardigheid geoefend moet worden.
7. Ga steeds na of de leerling de stap begrepen heeft.
8. Inzetten van rekensprint n.a.v. de Bareka.

Huiswerk: een belangrijk middel om tafels en sommen te automatiseren
Huiswerk maken is van groot belang om tafels en sommen tot en met twintig te automatiseren. Maar hoe pak je dat aan ? : duidelijke afspraken(didactisch groepsplan en geplande leerhulp, support van ouders, een beetje gezelligheid en een (niet-materiële) beloning om het kind te motiveren.

Ouders: Essentieel voor een succesvolle behandeling
Ouders zijn een belangrijke informatiebron voor leerkrachten om problemen vroegtijdig te signaleren en aan te pakken. Maar ook als een kind met dyscalculie wordt behandeld, is het essentieel dat ouders hun kind ondersteunen en motiveren. Dit kunnen zij doen door het geven van zakgeld, spelletjes te spelen waarin getallen voorkomen en door hun kind te laten plannen (van huiswerk of andere activiteiten).
Voor ouders is het belangrijk om te begrijpen wat dyscalculie precies inhoudt en waar het kind tegenaan loopt.

Een te adviseren boek voor ouders om samen met hun kind te lezen.

De dyscalculie survivalgids.

Een boek voor leerkrachten:
Zie link in dit verslag en het boek staat ook staat bij IB.
Protocol EWRD

Aan de slag met rekenproblemen.

Dit boek helpt rekenproblemen bij leerlingen te lokaliseren en geeft daarvoor korte, praktische opdrachten. Daarnaast vindt u er veel praktische adviezen.
Dyscalculie en rekenproblemen.

Dit boek beschrijft hoe rekenen bij jonge kinderen wordt opgebouwd, wat beslissende en moeilijke stappen in die opbouw zijn en wat daarin verstoord kan raken.